Flexijobs

Op deze plaats kan u de meest recente gegevens vinden met betrekking tot de flexijobs. Een eerste paragraaf bevat een bondig overzicht van de globale evolutie vanaf 2016. Daarna wordt ingezoomd op de meest recente evolutie door de gegevens van het meest recente kwartaal te vergelijken met het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar.

Download hier de ruwe data die als basis dienen voor onze statistieken. 

Evolutie flexijobs naar flexisector vanaf het eerste kwartaal van 2016

Een eerste grafiek geeft mooi de evolutie weer van het aantal flexijobs en het arbeidsvolume in VTE naar flexisector per kwartaal. Tegelijk zien we duidelijk de verschillende uitbreidingen van het toepassingsgebied naar nieuwe flexisectoren zoals die werden ingevoerd sinds het systeem in 2015 specifiek voor de horeca ontstond. Sindsdien nam het aantal flexijobs, het arbeidsvolume en het aantal gebruikers stelselmatig toe. Een uitzondering op deze gestage toename is duidelijk merkbaar tijdens de Covid-pandemie in het tweede kwartaal van 2020. We merken in die periode vooral een daling van het aantal flexijobs en het arbeidsvolume in de horeca wat niet verwonderlijk is gezien de Covidmaatregelen waaraan de horecazaken onderworpen werden.  

Commentaar

Op 18 maart 2020 ging het land een eerste keer in lockdown wat de opmerkelijke daling in de horeca verklaart. De daling is minder uitgesproken voor de handel gezien essentiële handelszaken zoals voedingswinkels hun activiteiten niet moesten stopzetten tijdens die periode. Na aanvankelijke versoepelingen met de heropening van de horecazaken op 8 juni 2020 ging het in het vierde kwartaal van 2020 opnieuw de slechte kant uit met het aantal Covid-besmettingen. Op 2 november 2020 gaat het land voor een tweede keer in lockdown met de bekende gevolgen voor de horeca. Tijdens het eerste kwartaal van 2021 startte de vaccinatiecampagne en werden de maatregelen versoepeld. Ook die evolutie is duidelijk zichtbaar in grafiek 1.  

Dat geldt ook voor de verschillende sleutelmomenten in de uitbreiding van het aantal flexisectoren. Uit de grafiek komt duidelijk naar voor dat het systeem aanvankelijk beperkt was tot de horeca (en de uitzendkantoren voor wat uitzendkrachten in de horeca betreft). Vanaf 1 januari 2018 werden de flexisectoren uitgebreid met verschillende handelsactiviteiten, bakkerijen, kappers en schoonheidssalons. Op 1 januari 2023 breidde het aantal flexisectoren opnieuw uit met sport- en cultuur, en zorg- en gezondheid. De grootste toename van het aantal flexisectoren vond plaats op 1 januari 2024 wanneer garages, autorijscholen, vervoer en logistiek, organisatie van evenementen, begrafenisondernemers, land- en tuinbouw, beheer van gebouwen en   kinderopvang werden toegevoegd. Ook binnen de voedingsnijverheid werden de flexisectoren verder uitgebreid. Een gedetailleerde beschrijving van die uitbreidingsgolven is terug te vinden in de administratieve instructies van de RSZ. Binnen die meest recente flexisectoren is het gebruik van het systeem nog eerder beperkt, maar de grafiek maakt duidelijk dat dat bij elke uitbreiding het geval was. Eens het systeem ingeburgerd raakt binnen een flexisector, stijgt ook het gebruik ervan.

Analyse van de flexijobs voor het eerste kwartaal 2024

Grafiek 2 toont dat zowel het aantal flexijobs (arbeidsplaatsen) als het arbeidsvolume in VTE sterk toenamen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Die stijging doet zich voor in veel flexisectoren. Vanaf 1 januari 2024 werd het systeem ook uitgebreid naar een aantal nieuwe flexisectoren. 

Wanneer we die cijfers meer in detail bekijken per flexisector dan merken we dat er wel wat variatie bestaat tussen die verschillende sectoren.

Commentaar

Horeca 

In de horeca is het systeem van de flexijob helemaal ingeburgerd. Tijdens het eerste kwartaal van 2024 nam het aantal flexijobs nog toe met 8,6% ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Ook het arbeidsvolume in VTE kende in het eerste kwartaal van 2024 een stijging van 12% tegenover het eerste kwartaal 2023.    

Handel 

In 2018 trad ook de handel toe tot het systeem van de flexijobs en ook daar winnen de flexijobs nog steeds aan populariteit.  Ten opzichte van dezelfde periode in 2023, steeg het aantal flexijobs in de handel met 27,5% in het eerste kwartaal van 2024. Het arbeidsvolume nam toe met 32,1%.   

Voeding – bakkerij 

Bakkers mogen sinds 2018 gebruik maken van het systeem en ook daar is het gebruik van flexijobs nog steeds aan een opmars bezig. Ten opzichte van het eerste kwartaal 2023, steeg het aantal flexijobs met 14,7% in het eerste kwartaal van 2024. Het arbeidsvolume in VTE steeg in dezelfde periode met 17,6%. Het is niet onbelangrijk om op te merken dat het hier zowel gaat om de flexijobs gelinkt aan het verkopen van brood en banket als de flexijobs die te maken hebben met de productie daarvan.

Kappers en schoonheidssalons 

Hoewel ze ook al sinds 2018 tot de flexisectoren behoren, maken kappers en schoonheidssalons slechts in beperkte mate gebruik van het systeem van flexijobs. Niettemin steeg ook hier het aantal flexijobs met 34,1% in het eerste kwartaal van 2024 in vergelijking tot hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Het arbeidsvolume steeg met 38,1%. 

Zorg en gezondheid 

Vanaf 2023 kwamen ook de zorg- en gezondheidssector in aanmerking voor flexijobs (weliswaar met uitzondering van verpleegkundige taken). Die nieuwe flexisectoren hebben aanvankelijk wat tijd nodig om het systeem ook daadwerkelijk in te zetten, maar na verloop van tijd vindt het gebruik van flexijobs toch ingang. Dat was ook hier het geval en dat blijkt duidelijk uit de cijfers.  

Lokale besturen  

De lokale besturen worden hier afzonderlijk vermeld, maar het merendeel van de flexijobs die zij inzetten, situeren zich in de zorg- en gezondheidssector. Ook hier zien we zowel qua aantal flexijobs als arbeidsvolume een zeer sterke toename in het eerste kwartaal van 2024 ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar, al blijven de aantallen hier nog zeer beperkt.  

Sport- en cultuur 

Ook binnen die andere uitbreiding uit 2023, sport- en cultuur, zien we een verviervoudiging van het aantal flexijobs en het arbeidsvolume in het eerste kwartaal van 2024 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2023. Sinds 1 januari 2024 bevat deze flexisector ook de functie van redder.     

Nieuwe flexisectoren vanaf 2024

Sinds 1 januari 2024 werden de flexisectoren verder uitgebreid met vervoer en logistiek, begrafenisondernemers, garages, land- en tuinbouw, voedingsnijverheid (excl. bakkers), autorijscholen, beheer van gebouwen en de evenementensector. Gezien de zeer recente toevoeging is het gebruik nog eerder beperkt. Het systeem lijkt alvast aan te slaan binnen vervoer en logistiek waar het gros van de flexiwerknemers aan de slag is als bestuurder van autobussen en autocars. Ook binnen de begrafenissector en het garagebedrijf lijkt er wel wat animo te zijn voor die nieuwe vorm van tewerkstelling al is het nog te vroeg om te beoordelen of het nieuwe systeem in die nieuwe flexisectoren aanslaat of niet.    

Uitzendarbeid 

De flexijobs kunnen in de verschillende flexisectoren worden ingezet door uitzendondernemingen. Uitzendondernemingen zetten ook in op tools om ondernemingen makkelijk hun flexijobs te laten beheren. Ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar, steeg het aantal flexijobs via de uitzendsector met 36,3% in het tweede kwartaal van 2024. Het arbeidsvolume steeg met 39,3%.

Het profiel van de flexiwerknemer

Wie zit er nu achter die flexijob? Zijn het vooral mannen of vrouwen, jongeren of ouderen die naast hun 'normale' job een fexijob hebben? Binnen welke activiteitsector oefenen ze hun hoofdactiviteit uit? Die vragen proberen we hier te beantwoorden. We kijken daarbij niet langer naar het aantal arbeidsplaatsen, maar naar het aantal personen met een flexijob. We bespreken achtereenvolgens de evolutie naar geslacht, naar leeftijdsklasse, naar woonplaats en naar 'normale' job tijdens de referentieperiode. 

Opdeling naar geslacht

Een eerste grafiek toont ons de opdeling naar geslacht van zowel het aantal personen dat minstens één flexijob heeft uitgeoefend in het eerste kwartaal als het arbeidsvolume in VTE dat ze vertegenwoordigen. 

Het valt meteen op dat meer vrouwen dan mannen kiezen voor een flexijob in het eerste kwartaal van 2023 (54,8% tegenover 45,2%). Hoewel het totaalcijfer van het aantal personen die een flexijob uitoefenen wel aanzienlijk stijgt in het eerste kwartaal van 2024 ten opzichte van dezelfde periode in 2023, blijven de verhoudingen man - vrouw nagenoeg constant. Voor wat betreft het arbeidsvolume in VTE merken we dat het aandeel van de mannelijke flexiwerknemers iets hoger is dan dat van hun vrouwelijke tegenhangers en dit zowel in het eerste kwartaal van 2024 als in dezelfde periode een jaar eerder. 

Opdeling naar leeftijd

Onderstaande grafiek geeft de opdeling weer naar leeftijdsklasse en geslacht.

De flexijobs blijken voornamelijk populair te zijn bij relatief jonge werknemers die tussen de 25 en 39 jaar oud zijn. In vergelijking tot het eerste kwartaal van 2023 nam hun aantal nog toe in het eerste kwartaal van 2024.

Op de tweede plaats vinden we de 50 tot 64-jarigen. Hun aandeel neemt ook nog licht toe in het eerste kwartaal van 2024 ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder.

We stellen in het eerste kwartaal van 2024 ook een significante stijging vast onder de 65-plussers in vergelijking met het eerste kwartaal in 2023. 

Opdeling naar woonplaats

Onderstaande grafieken geven een zicht op de geografische spreiding van het aantal flexiwerknemers en het arbeidsvolume in VTE op basis van de woonplaats van de flexiwerknemer.

Het valt onmiddellijk op dat het systeem zowel in het eerste kwartaal van 2023 als in dezelfde periode in 2024 populairder is in Vlaanderen dan in Wallonië en Brussel, maar zowel in het Waals als het Brussels hoofdstedelijk gewest neemt het aandeel flexiwerknemers toe in het eerste kwartaal van 2024 ten opzichte van het eerste kwartaal een jaar eerder. Ook binnen het Vlaams en Waals gewest zijn er grote verschillen merkbaar zoals blijkt uit grafiek 6b.

In het eerste kwartaal van 2024 is het arrondissement Antwerpen de absolute koploper op gebied van flexitewerkstelling met een totaal van 15.483 flexiwerknemers, goed voor 2.703,5 VTE. Het arrondissement Gent is goed voor de tweede plaats met 9.371 flexiwerknemers (1.553,3 VTE). Daarna volgen de arrondissementen Turnhout en Hasselt met respectievelijk 8.691 en 8.179 flexiwerknemers en de arrondissementen Leuven (7.361 flexiwerknemers), Brugge (7.145 flexiwerknemers), Halle-Vilvoorde (6.836 flexiwerknemers), Mechelen (6.495 flexiwerknemers) en Kortrijk (5.905 flexiwerknemers). Het aantal flexijobs in de andere arrondissementen situeert zich onder de 5.000 flexiwerknemers. Dat geldt evenzeer voor de Waalse arrondissementen waar Luik de koploper is met 2.663 flexiwerknemers (472,9 VTE).

Naar activiteit van de 'normale' job van de flexiwerknemer in de referentieperiode

In welke activiteitsector situeert de 'normale' job van de flexiwerknemer zich? Alvorens die vraag te beantwoorden, moeten we eerst scherp stellen op het concept 'normale' job in de context van de flexijobs. Het gaat hier namelijk om de  activiteit van de flexiwerknemer in het kwartaal t-3 (in ons geval het tweede kwartaal van 2023). Dat is het referentiekwartaal voor wat betreft de controle op de voorwaarde van 4/5e tewerkstelling waaraan voldaan moet zijn om voor een flexijob in aanmerking te komen.

We beantwoorden de vraag vervolgens aan de hand van grafiek 7 die het percentage werknemers toont op het totaal aantal werknemers binnen de activiteitstak van hun 'normale job' die voor een flexijob kiezen naast die 'normale' job.

Het aandeel werknemers dat er naast hun 'normale' job nog een flexijob op nahoudt, is in alle activiteitstakken eerder beperkt. Het hoogste aandeel vinden we in de horeca- en hotelsector waar, in het eerste kwartaal van 2024, 7,7% van de werknemers die er hun 'normale' job uitoefenen, kiezen voor een flexijob bij één of meer andere werkgevers. Hun aandeel liep wat terug ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar wanneer nog 8,5% van de werknemers uit die sector voor een flexijob kozen naast hun 'normale' job. Voor alle duidelijkheid, die flexijob oefenen ze niet noodzakelijk uit binnen dezelfde activiteitstak als hun 'normale' job.  

Het aandeel van de werknemers uit de andere activiteitstakken nam dan weer licht toe in het eerste kwartaal van 2024 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2023. Zo steeg het aandeel van werknemers uit de sector van vervoer en opslag die voor een flexijob kiezen naast hun dagzelijkse job van 2,6% in het eerste kwartaal van 2023 naar 3,6% in het eerste kwartaal van 2024. Ondanks de stijging in de verschillende activiteitstakken blijft het aandeel werknemers die naast hun 'normale' job ook nog een flexijob uitoefenen toch eerder beperkt.  

Evolutie van de populatie flexijobwerknemers per flexisector

Naar geslacht

Grafiek 8 geeft de opdeling weer van de flexiwerknemers naar geslacht per flexisector. Ook hier groeperen we de in 2024 toegevoegde flexisectoren omdat het te vroeg is om daarover in detail te treden.

Het valt onmiddellijk op dat vrouwelijke flexiwerknemers bijna alle flexisectoren domineren en dat zowel in het eerste kwartaal van 2024 als in dezelfde periode een jaar eerder. Maar, de nieuwe flexisectoren die er in het eerste kwartaal van 2024 bijkwamen, lijken daar voor een omslag te zorgen. Hoewel het, zoals eerder al vermeld, te vroeg is om grootse uitspraken te doen over die flexisectoren, blijkt wel dat ze (voorlopig) gedomineerd worden door mannelijke flexiwerknemers. Dat valt mede te verklaren doordat een aantal van die nieuwe flexisectoren duidelijk meer mannelijke werknemers aantrekken. We denken dan vooral aan de flexisectoren transport en logistiek, begrafenisondernemingen en autorijscholen. 

Opdeling naar leeftijd

Vervolgens kijken we naar de opdeling naar leeftijdsklasse per flexisector.

Wat hier vooral opvalt is de aantrekkingskracht van de Horeca op de jongste groepen van flexiwerknemers (jonger dan 25 jaar; tussen 25 en 39 en tussen 40 en 49). Bij de 50 en 65-plussers neemt die aantrekkingskracht af ten voordele van flexijobs in de handel. Ook de uitzendsector is populair in alle leeftijdsklassen. Het gaat ook hier vaak om flexijobs in de Horeca.  

Toelichting van de gebruikte methodologie

Hier lichten we de specifieke methodologie toe die we gebruikten voor de statistieken over de flexitewerkstelling. We bespreken achtereenvolgens de specifieke tellingsmethode, de variabelen, de kenmerken eigen aan de werkgever en de kenmerken eigen aan de werknemer.  

De specifieke tellingsmethode

Een aantal van de bijzondere tewerkstellingsvormen zoals de flexijobs, het gelegenheidswerk en de extra's in de horeca zijn als zodanig herkenbaar in de kwartaalaangifte op basis van de specifieke regelingen die voor hen zijn uitgewerkt. Dat geeft ons de mogelijkheid om voor die specifieke gevallen de klassieke telling op het einde van het kwartaal te laten vallen, en een telling te doen doorheen het kwartaal. Bovendien laten we voor die gevallen ook de link werknemer-werkgever los. Daardoor kunnen we tellen hoeveel personen dergelijke jobs uitoefenen, los van hun 'belangrijkste job' (in het andere geval zouden die bijjobs bij dezelfde werkgever verdwijnen) en hoeveel jobs een persoon uitoefent doorheen het kwartaal (maar ook bijvoorbeeld doorheen het jaar).

De variabelen

Het aantal flexijobs: Deze variabele geeft het aantal flexi-arbeidsplaatsen weer en houdt geen rekening met de persoon die de flexijob uitoefent. Dat betekent concreet dat twee flexijobs die door één en dezelfde persoon worden uitgeoefend, als twee jobs in de statistieken worden opgenomen. Het gaat ons namelijk om het aantal flexi-arbeidsplaatsen ongeacht door hoeveel personen die worden ingevuld. Het is ook belangrijk om op te merken dat we hier geen gebruik maken van de klassieke telmethode op het einde van het kwartaal. Voor deze statistieken tellen we het aantal flexi-arbeidsplaatsen doorheen het kwartaal en we laten ook de link werkgever - werknemer los. 

Het aantal flexiwerknemers: Deze variabele telt het aantal personen met een flexijob doorheen het kwartaal en wijkt dus af van de klassieke telmethode die naar het einde van het kwartaal kijkt. Hier ligt de focus op de persoon achter de flexijob. Indien meerdere flexijobs door één en dezelfde persoon worden uitgeoefend, zal de persoon in deze statistieken toch maar één keer voorkomen (dat is niet het geval bij de variabele 'aantal flexijobs' zoals hierboven uiteengezet). Wanneer het aantal flexiwerknemers wordt verdeeld naar werkgeverskenmerken (bijv. de flexisectoren) dan  wordt de flexiwerknemer toegewezen aan de kenmerken van zijn "belangrijkste" flexijob (de job met hoogste loon voor de ganse periode). 

Kenmerken eigen aan de werkgever

Het toepassingsgebied van de flexijobs en de link met de ‘flexisectoren’

Om het toepassingsgebied van flexijobs af te bakenen – bij welke werkgevers voor welke functies – maakt de wetgever gebruik van verschillende criteria, en deze zijn in de loop van de tijd al meerdere keren aangepast. Bijkomende informatie omtrent de reglementering is te vinden op de website van de FOD WASO of in de administratieve instructies van de RSZ die online raadpleegbaar zijn. 

Voor onze flexijob-statistieken proberen we een benadering te maken van het specifieke toepassingsgebied waartoe de flexijob behoort. Voor deze ad-hoc-classificatie in ‘flexisectoren’ baseren we ons zo goed mogelijk op de criteria die opgesomd staan in de administratieve instructies van de RSZ, met name paritair comité, werkgeverscategorie, Nacebel-code van werkgever of functie. Deze indeling in flexisectoren wijkt dus af van de gebruikelijke activiteitsindeling op basis van de hoofdactiviteit van de werkgever (NACE). De toewijzing aan een flexisector is niet altijd eenduidig, en niet alle criteria konden in de afbakening weerhouden worden, zodat een beperkt aantal gevallen niet of niet volledig correct konden worden bepaald.

Voor flexijobs die worden tewerkgesteld via een uitzendonderneming kan deze ad-hoc-classificatie niet gebruikt worden. Ze vormen een aparte flexisector.

Download hier het codebestand waarin activiteiten in flexisectoren worden ingedeeld.

Kenmerken eigen aan de werknemer

Woonplaats

Voor de woonplaats van de flexiwerknemer maken we een opdeling per bestuurlijk arrondissement. België telt 43 bestuurlijke arrondissementen. We maken daarvoor gebruik van de NIS-code van Statbel. Het betreft de hoofdverblijfplaats van de flexiwerknemer op het einde van het kwartaal.

Deze geografische spreiding is een goede benadering voor de spreiding volgens plaats van tewerkstelling. We gaan er namelijk van uit dat de gemiddelde flexiwerknemer op zoek gaat naar een flexijob dicht bij huis om de pendelafstand te beperken.

We maakten hier de keuze om te werken het werknemerskenmerk 'woonplaats' en niet met het werkgeverskenmerk 'plaats van tewerkstelling'. Onze data laten nochtans ook dat type bevraging toe, maar de flexijobs die worden geregeld via de interimsector zorgen daar voor een vertekend beeld. De plaats van tewerkstelling is in die gevallen eerder virtueel (in essentie gaat het dan om de sociale zetel van het interimkantoor).

Voor meer informatie over dit werknemerskenmerk verwijzen we naar de toelichting van globale methodologie van onze statsitieken.    

Leeftijd

De verschillende flexiwerknemers worden ingedeeld in één van de volgende 5 leeftijdsklassen: jonger dan 25 jaar; van 25 tot en met 39 jaar; van 40 tot en met 49 jaar; van 50 tot en met 64 jaar en 65+. Het betreft de leeftijd van de flexiwerknemer op het einde van het kwartaal.

Geslacht

Voor wat het geslacht van de flexiwerknemers betreft, maken we gebruik van de klassieke opdeling vrouw-man zoals gebruikelijk is in onze statistieken.  

De gegevens over de hoofdjob van de flexiwerknemer

Om een flexijob te kunnen uitoefenen moet betrokkene bij één of meerdere werkgevers, andere dan de werkgever bij wie de flexijob wordt uitgeoefend, een volume aan arbeidsprestaties geleverd hebben dat ten minste 80 % bedraagt van wat theoretisch mogelijk is in een voltijdse betrekking. Het is echter niet zo dat je een 4/5de betrekking moet hebben om in aanmerking te komen voor een flexijob aangezien de som van alle betrekkingen minstens 80% van een voltijdse betrekking moet bedragen. Het betreft bovendien de tewerkstelling in het derde kwartaal vóór het kwartaal waarin de flexijob wordt uitgevoerd (t-3) omdat de controlediensten die toezien op de naleving van die voorwaarde over stabiele gegevens moeten kunnen beschikken.

Voor de statistiek over de 'normale' job van de flexiwerknemer maken we ook gebruik van de gegevens die slaan op het kwartaal t-3. In onze statistieken is iemands 'normale' job dan de  tewerkstelling van die persoon in kwartaal t-3. In de toekomst zullen we hiervan afstappen en cijfers publiceren over de 'normale' job van de flexiwerknemer tijdens het meest recente kwartaal waarover we gegevens hebben.