Uitzendtewerkstelling

De grafiek toont dat de INTN sterk fluctueert van kwartaal tot kwartaal met een piek in het vierde kwartaal. Dat is niet onlogisch gezien de eindejaarsperiode in dat kwartaal valt. Meer in het algemeen merken we dat de normale uitzendarbeid afneemt sinds het derde kwartaal van 2022 en dat in tegenstelling tot de speciale uitzendtwerkstelling die een stijgende trend vertoont. Vaak is een afnemende vraag naar uitzendwerknemers een vroege indicator voor de afkoeling van de arbeidsmarkt.

De toename van de INTS is voornamelijk toe te schrijven aan het groeiende succes van de flexi-jobs en de geleidelijke uitbreiding van de mogelijkheden om gebruik te maken van die tewerkstellingsvorm sinds 2016. De uitzendsector speelde daar handig op in door HR-diensten aan te bieden op maat van de flexi-jobs. Uit onze statistieken over de flexi-jobs komt het toenemende belang van de uitzendsector dan ook sterk naar voor.     

Ook de Covid-lockdowns en de sterke groei die er op volgt, zijn duidelijk zichtbaar op de grafiek. 

De totaalcijfers, som van de normale en de speciale uitzendtewerkstelling, tonen dat zowel het aantal uitzendwerknemers als het aantal uitzendopdrachten stijgt in het derde kwartaal van 2024 ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Het arbeidsvolume in VTE neemt echter licht af in de besproken periode.

Wanneer we vervolgens een onderscheid maken tussen normale en speciale uitzendtewerkstelling, dan krijgen we een heel ander beeld. In de normale uitzendtewerkstelling zien we in het derde kwartaal van 2024 een daling van zowel het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers, als het aantal uitzendopdrachten en het arbeidsvolume in VTE ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. De cijfers wijzen op een verdere afkoeling van de arbeidsmarkt. 

Voor wat betreft de speciale uitzendtewerkstelling, stellen we een omgekeerde evolutie vast. Daar stijgt het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers, het aantal uitzendopdrachten en het arbeidsvolume in VTE in de besproken periode. De toename van de tewerkstelling via flexijobs doet duidelijk ook het aantal flexijobs via uitzendondernemingen sterk toenemen. 

In wat volgt bespreken we alleen de normale uitzendtewerkstelling (INTN).

In het derde kwartaal van 2024 deden 32.181 ondernemingen een beroep op uitzendkrachten die er in totaal 242.895 uitzendopdrachten verrichtten. Hieronder bekijken we die cijfers wat meer in detail waarbij we het derde kwartaal van 2024 vergelijken met het derde kwartaal van 2023.  

Een eerste grafiek geeft de verdeling weer van die 32.181 gebruikers over de verschillende activiteitstakken. 

In wat volgt, kijken we meer in detail naar het aantal uitzendwerknemers, het aantal interimopdrachten en hun arbeidsvolume in VTE. Hier maken we een onderscheid tussen activiteitstakken die in het derde kwartaal van 2024 meer dan 10.000 uitzendkrachten tewerkstelden - de 'Big Five' en de activiteitstakken die (nog) niet aan die aantallen komen. Deze vijf sectoren staan voor meer dan 3 kwart van de uitzendopdrachten en 4/5^de van het arbeidsvolume gepresteerd door uitzendkrachten.  

De eerste grafiek vat het aandeel van die 'Big Five' en de restcategorie samen en dit zowel voor het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers, de uitzendopdrachten en het arbeidsvolume in VTE. 

De grafiek toont duidelijk het overgewicht van zowel de industrie als de handel. Meer dan 1 op 4 uitzendwerknemers is in het derde kwartaal van 2024 aan de slag in de industrie. In de handel gaat het om meer dan 1 op 5 uitzendwerknemers. Maar ook vervoer en logistiek zijn belangrijke gebruikers van uitzendkrachten. 

Onderstaande grafieken vergelijken het aantal uitzendopdrachten, aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers en het arbeidsvolume in VTE per activiteitstak in het derde kwartaal van 2024 met de situatie in het derde kwartaal van 2023.

Bij de 'Big Five', weergegeven in bovenstaande grafiek, stellen we voor vier van de vijf activiteitstakken een daling vast van het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers, het aantal uitzendopdrachten en/of het arbeidsvolume in het derde kwartaal van 2024 ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Op het gebied van het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers en het aantal uitzendopdrachten laat enkel de activiteitstak transport en logistiek nog een lichte stijging optekenen van respectievelijk 1,1% en 3,1%. Het arbeidsvolume in VTE daalt echter ook in die activiteitstak (-2%). In de Horeca zien we een lichte stijging voor wat betreft het arbeidsvolume (+2%), maar het  aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers (-1,1%) en aantal uitzendopdrachten (-0,7%) daalt er ook licht in de desbetreffende periode.

De grafiek die de activiteitstakken weergeeft die niet tot de 'Big Five' behoren, bevat zowel stijgers als dalers. Zo daalt de uitzendtewerkstelling in het derde kwartaal van 2024 ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder in de bouwnijverheid, de vrije beroepen, de overige dienstverlening, kunst en amusement, de financiële sector, de landbouw, de extraterritoriale organisaties, de productie en distributie van electriciteit en gas, en de handel in onroerend goed en dat voor wat betreft het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers, het aantal uitzendopdrachten en het arbeidsvolume in VTE.

Diezelfde periode kent ook stijgers. Het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers, het aantal uitzendopdrachten en het arbeidsvolume neemt namelijk toe in de sector van waterdistributie en afvalbeheer, de informatie- en communicatiesector, en het openbaar bestuur. In het geval van de winning van delfstoffen en de huishoudens als werkgever stijgt het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers, maar het aantal uitzendopdrachten en het arbeidsvolume neemt af in de desbetreffende periode. Binnen de activiteitstakken van de menselijke gezondheid en de landbouw daalt echter het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers en het aantal uitzendopdrachten terwijl het arbeidsvolume stijgt. In het onderwijs, ten slotte, daalt het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers terwijl het aantal uitzendopdrachten en het arbeidsvolume stijgt. 

In bovenstaande grafiek kijken we niet naar de dimensieklasse die de ondernemingen die gebruik maken van uitzendkrachten indeelt op basis van vast personeel, maar wel in klassen op basis van het aantal uitzendkrachten die ze tewerkstellen. We gebruiken met andere woorden  specifieke dimensieklassen voor uitzendkrachten die aangeven in welke mate deze werkgevers gebruik maken van uitzendtewerkstelling.

De grafiek toont aan dat slechts 0,02% van die werkgevers 1.000 of meer uitzendkrachten in dienst hebben tijdens het derde kwartaal van 2024. Ze vertegenwoordigen 3,36% van het aantal uitzendopdrachten. In hetzelfde kwartaal een jaar eerder ging het over hetzelfde percentage van ondernemingen. Ze waren toen wel goed voor 4,76% van het aantal uitzendopdrachten. Het grootste deel van de ondernemingen die uitzendkrachten gebruiken (75,84%), heeeft minder dan 5 uitzendwerknemers in dienst in het derde kwartaal van 2024. Ze zijn goed voor 16,31% van het aantal uitzendopdrachten. In het derde kwartaal van 2023 vinden we gelijkaardige verhoudingen terug. 

De ondernemingen die 1.000 of meer uitzendwerknemers in dienst hebben situeren zich vooral in de logistieke sector. 

Bovenstaande grafiek geeft het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers weer naar leeftijd en geslacht en toont aan dat de 20 tot 24 jarigen de grootste groep uitmaken, maar ook dat de 25 tot 29 jarigen en de 30 tot 34 jarigen goed vertegenwoordigd zijn in de populatie uitzendkrachten en dat over de kwartalen heen. 

De grafiek toont ook dat meer mannen dan vrouwen een uitzendjob hebben en dat in alle leeftijdscategorieën en over alle kwartalen heen. 

Bovenstaande grafiek toont het aandeel uitzendwerknemers (naar gewest van woonplaats) in verhouding tot het totaal aantal tewerkgestelde werknemers per gewest. Uit de grafiek blijkt dat er weinig variatie bestaat tussen de verschillende gewesten. Een hoger/lager percentage kan zowel een indicatie zijn dat er meer/minder uitzendwerknemers actief zijn (de teller), als het gevolg zijn van het gegeven dat een gewest relatief gezien minder/meer loontrekkende werknemers telt (noemer).

Het hoogste percentage uitzendwerknemers op het totaal aantal tewerkgestelde werknemers vinden we in het derde kwartaal van 2024 in het Vlaams Gewest en bedraagt 4,4%. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest laat het laagste percentage optekenen (4%). Met 4,3% ligt het Waals Gewest tussen de twee anderen. De grafiek zegt echter niets over de plaats waar de uitzendopdracht wordt uitgevoerd.  

Uit bovenstaande grafiek blijkt duidelijk dat het merendeel van zowel de mannelijke als de vrouwelijke uitzendwerknemers voor slechts één uitzendkantoor werken. In het derde kwartaal van 2024 was dat het geval voor 89,3% van de mannelijke uitzendkrachten en 92,1% voor de vrouwelijke uitzendwerknemers. In hetzelfde kwartaal een jaar eerder gaat het om 89,6% mannen en 91,1% vrouwen.  

De onderstaande grafiek toont bovendien aan dat de vaststelling dat het merendeel van de uitzendkrachten slechts door één uitzendkantoor tewerkgesteld wordt, geldt voor alle leeftijdscategorieën over alle besproken kwartalen heen. 

Wanneer we onze focus verleggen van de uitzendkantoren die de uitzendkrachten uitsturen naar de ondernemingen waar de uitzendwerknemers daadwerkelijk aan de slag gaan - de gebruikers van de uitzendkrachten - dan stellen we vast dat ook hier het merendeel van zowel de mannelijke als de vrouwelijke uitzendkrachten bij slechts één gebruiker actief zijn.

Uit onderstaande grafiek blijkt dat het voor het derde kwartaal van 2024 gaat het om 84,1% van de mannelijke en 85,5% van de vrouwelijke uitzendwerknemers. Voor het derde kwartaal van 2023 gaat het om 84,4% van de mannelijke en 86% van de vrouwelijke uitzendwerknemers. 

De onderstaande grafiek toont aan dat het merendeel van de uitzendkrachten slechts bij één gebruiker aan de slag zijn, maar dat het vooral jongere uitzendkrachten zijn, die bij meerdere gebruikers aan de slag zijn geweest en dat over alle besproken kwartalen heen. 

Bovenstaande tabel toont de verdeling van het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers per geslacht over de verschillende activiteitstakken voor het derde kwartaal van 2024, vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder.

Uitgezonderd de distributie van water, de informatie- en communicatiesector, de openbare besturen, de winning van delfstoffen, de huishoudens als werkgever, en vervoer en opslag laten de verschillende activiteitstakken een daling optekenen voor wat betreft het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers tijdens het derde kwartaal van 2024 in vergelijking met dezelfde periode een jaar eerder.

Wanneer we focussen op de opdeling naar geslacht zijn er echter wel wat verschillen merkbaar. Binnen de landbouw, bosbouw en visserij merken we een lichte stijging van het aantal vrouwelijke uitzendwerknemers ondanks de daling van het totaal aantal uitzendwerknemers. In de horeca, de waterdistributie, de handel, vervoer en opslag, de administratieve dienstverlening, het onderwijs, de extraterritoriale organisaties, en de immobiliënsector neemt het totaal aantal uitzendwerknemers dan wel toe, maar daar daalt het aantal vrouwelijke uitzendwerknemers. In de winning van delfstoffen daarentegen, stijgt het aantal vrouwelijke uitzendkrachten terwijl het aantal mannelijke uitzendkrachten daalt.  

Onderstaande tabel toont de verdeling van het aantal tewerkgestelde uitzendwerknemers naar leeftijdsklasse over de verschillende activiteitstakken voor het derde kwartaal van 2024, en het derde kwartaal van 2023 zodat een vergelijking mogelijk is tussen het meest recente kwartaal en de tegenhanger een jaar eerder.  

Om de bescherming van persoonsgegevens te garanderen gebruiken we hier bredere leeftijdsklassen dan in de grafiek 'uitzendwerknemers naar leeftijd en geslacht'. We kruisen de leeftijdsklassen hier namelijk met de activiteitstakken waardoor de populatie per leeftijdslasse kleiner wordt. 

De categorie 'onbekend' bij de activiteitstakken bevat de uitzendwerknemers die aan de slag zijn bij een gebruiker waarvan we de NACE-code niet kennen en waarvan we bijgevolg de activiteitstak niet kunnen achterhalen. 

Onder 'Klassieke uitzendarbeid' verstaan we alle tewerkstellingsvormen die niet onder de 'Bijzondere tewerkstellingsvormen via de uitzendkantoren' vallen.

De categorie 'Bijzondere tewerkstellingsvormen via uitzendkantoren' bestaat uit de artiesten, flexijobs in de horeca en gelegenheidswerknemers in land-en tuinbouw en in horeca.

Het aantal uitzendwerknemers

De eerste telling betreft het aantal personen die tijdens een periode (kwartaal, jaar) als uitzendkracht hebben gewerkt, ongeacht het aantal uitzendkantoren en ongeacht het aantal gebruikers waarvoor ze hebben gewerkt. Wel worden klassieke uitzendarbeid (INTN) en bijzondere tewerkstellingsvormen (INTS) apart geteld. Een persoon die in de beide types gewerkt heeft, komt dus twee keer voor.

Uitzendjobs

Het gaat bij het aantal uitzendjobs om de combinatie uitzendkantoor-werknemer. Deze telling sluit aan bij de klassieke telling van arbeidsplaatsen, met dit verschil dat de telling niet op het einde van het kwartaal gebeurt, maar ook de telling realiseert van de uitzendkrachten die op het einde van het kwartaal niet meer in dienst waren.  Er wordt ook een telling gemaakt op jaarbasis. Indien een persoon in een kwartaal voor één uitzendkantoor werkte, telt deze als 1 uitzendjob. Indien op jaarbasis deze persoon elk kwartaal voor  hetzelfde uitzendkantoor werkte, gaat het dan ook om 1 uitzendjob.

Uitzendopdrachten

Een uitzendkracht heeft tijdens een periode (kwartaal, jaar) meestal meerdere contracten/arbeidsrelaties van korte duur. Hij/zij kan meerdere, al of niet opeenvolgende periodes tewerkgesteld worden voor eenzelfde of meerdere gebruikers. De arbeidsrelaties bij eenzelfde gebruiker tijdens eenzelfde periode bundelen we tot één notie: de uitzendopdracht. Een uitzendopdracht bestaat uit de combinatie uitzendkantoor, gebruiker en werknemer. We houden ook rekening met het type uitzendtewerkstelling. Indien dezelfde werknemer voor hetzelfde uitzendkantoor en voor dezelfde gebruiker gewerkt heeft in twee verschillende types vb. klassieke interim (INTN) en flexi (INTS) dan zal dat hier tellen voor 2 opdrachten.

Bovenstaande variabelen geven een beeld van aantallen betrokken werknemers en gebruikers, maar nog relevanter als economische parameter is het volume van uitzendarbeid tijdens een periode. De prestaties van alle uitzendkrachten moeten aangegeven worden in uren. Maar deze uren kunnen gepresteerd worden bij een gebruiker waar een 36-uren werkregeling geldt, of bij een gebruiker waar 38 uur per week wordt gewerkt. Daarom worden de uren van de uitzendkracht omgezet naar het volume van een voltijdse werknemer die bij dezelfde gebruiker tijdens een volledige periode zou gewerkt hebben: het voltijdsequivalent (dat ook in onze andere statistische publicaties gebruikt wordt, wat ons ook toelaat om voor deze variabele een langere tijdsreeks aan te bieden).